Ondernemersdossier: informatie over Ondernemingsrecht

Eenmanszaak

Veel ondernemers kiezen voor een eenmanszaak omdat het zo eenvoudig op te richten is. Er komen weinig formaliteiten bij kijken en de oprichtingskosten zijn dan ook heel beperkt. Toch kent de eenmanszaak ook een groot nadeel: de eenmanszaak is geen rechtspersoon en dus is de ondernemer met zijn privévermogen aansprakelijk voor alle handelingen van de eenmanszaak. Dit wil zeggen dat als de eenmanszaak aansprakelijk is voor een fout, de schuldeisers ook aanspraak kunnen maken op het privévermogen of zelfs op de woning van de ondernemer. Hetzelfde geldt voor andere schuldeisers omdat de ondernemer bijvoorbeeld zijn zakelijke facturen niet meer kan betalen. En om het nog dramatischer te maken: voor wie in gemeenschap van goederen is gehuwd, geldt dat schuldeisers ook de partner financieel aansprakelijk kunnen stellen.

Vennootschap onder firma (vof)

Een vennootschap onder firma is een samenwerkingsverband waarbij verschillende ondernemers onder één gemeenschappelijke naam samenwerken. Voor het oprichten van een vennootschap onder firma is er geen startkapitaal nodig en de onderlinge afspraken zijn eenvoudig vast te leggen in een vof-contract. Het nadeel is identiek als bij de eenmanszaak: alle deelnemers zijn persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap. Bovendien zijn ze elk volledig aansprakelijk. Dit wil zeggen dat schuldeisers mogen kiezen bij wie ze aankloppen om de schulden te vorderen en dat ze zich niet moeten beperken tot hun deel in de vennootschap. Net zoals bij de eenmanszaak kan dit bovendien ook gevolgen hebben voor wie in gemeenschap van goederen is gehuwd.

Commanditaire vennootschap (cv)

De commanditaire vennootschap is opnieuw een samenwerkingsverband, maar hierbij wordt er gerekend op een geldschieter (“stille vennoot”) en een beherende vennoot die ook daadwerkelijk gaat ondernemen. De stille vennoot blijft daarbij op de achtergrond. Zijn persoonlijke gegevens hoeven zelfs niet aan het Handelsregister worden doorgegeven.

Voor de beherende vennoot gelden dezelfde aansprakelijkheidsregels als voor een vof. De beherende vennoot is volledig aansprakelijk voor alle schulden en zijn privévermogen kan daarvoor aangesproken worden. Ook de partner waarmee hij in gemeenschap van goederen is gehuwd, loopt zo'n risico.

De situatie voor de stille vennoot is dan weer gunstiger. Als hij zich niet bekendmaakt buiten het bedrijf en niet betrokken is bij de bedrijfsvoering, kan hij zich in zo'n situatie op de achtergrond houden. Hij kan dan niet aansprakelijk worden gesteld. Natuurlijk loopt hij wel het risico om het door hem ingebrachte kapitaal te verliezen. Hij weet dan ook maar beter goed met wie hij in zee gaat.

Maatschap

Een maatschap is een ideale rechtsvorm om zich samen met andere ondernemers onder een gemeenschappelijke naam uit te voeren. Het wordt bijvoorbeeld vaak gebruikt door zelfstandige tandartsen die zich samen verenigen in één grote praktijk en zo investeringen kunnen delen.

Een maatschap is geen rechtspersoon en dus zijn de deelnemers in principe met hun eigen geld aansprakelijk wanneer er schulden worden gemaakt. Hier zijn er dus gelijkenissen met voorgaande rechtsvormen. Dat is ook het geval voor wat de aansprakelijkheid van de in gemeenschap van goederen getrouwde partner betreft. Anderzijds zijn er ook grote verschillen ten opzichte van de voorgaande rechtsvormen:

• Elke deelnemer is enkel aansprakelijk voor zichzelf, waardoor een schuldeiser van de individuele ondernemer niet bij de andere maten kan aankloppen

• De maten zijn wel elk aansprakelijk voor gemeenschappelijk aangegane verbintenissen

• De maten zijn wel elk aansprakelijk wanneer zij een van de maten in een maatschapscontract een volmacht hebben gegeven om voor hen allen te handelen

Besloten vennootschap (bv)

In tegenstelling tot de voorgaande vennootschappen heeft een besloten vennootschap rechtspersoonlijkheid. Zo'n besloten vennootschap moet dan ook als een individuele rechtspersoon beschouwd worden die zelf verantwoordelijk is voor de schulden. Aan het oprichten van deze vennootschap zijn dan ook striktere formaliteiten verbonden.

Bestuurders van een besloten vennootschap zijn slechts beperkt privé-aansprakelijk voor schulden. Ze zijn bijvoorbeeld aansprakelijk tot ze zijn ingeschreven in het Handelsregister. Zolang ze handelen in naam van een bv in oprichting, kunnen ze net zoals een ondernemer in een eenmanszaak privé worden aangesproken voor hun schulden en verbintenissen.

Nadien zijn ze in principe niet aansprakelijk voor schulden, maar hierop zijn er wel uitzonderingen. Dit noemen we de bestuurdersaansprakelijkheid. De bestuurdersaansprakelijkheid geldt vooral wanneer er sprake was van wanbestuur. Bijvoorbeeld wanneer een bestuurder weet dat de bv het financieel moeilijk heeft, maar hij toch verbintenissen aangaat die de bv nooit zal kunnen nakomen.

Ten slotte kan een DGA zich altijd vrijwillig persoonlijk aansprakelijk maken. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer een bv geld wil lenen bij de bank. De bank zal dan extra zekerheid willen en de DGA vragen om persoonlijk voor de lening te tekenen. Het staat de DGA uiteraard vrij om dat niet te doen en andere financieringsmogelijkheden te zoeken.

Naamloze vennootschap (nv)

Een naamloze vennootschap is vergelijkbaar met de besloten vennootschap. Ook hier is er sprake van rechtspersoonlijkheid. Het belangrijkste verschil tussen deze twee vormen is echter dat bij een nv de aandelen vrij op de beurs verhandelbaar zijn. Zo'n aandeelhouder is niet aansprakelijk voor schulden van de vennootschap, maar kan natuurlijk wel zijn inbreng verliezen. Ook bestuurders zijn in theorie niet aansprakelijk, maar dezelfde uitzonderingen als bij de bv zijn ook hier van toepassing. Daarom moeten bestuurders altijd beducht zijn op het maken van fouten.

290-bedrijfsruimte

Deze bedrijfsruimten worden ook wel eens middenstandsbedrijfsruimtes genoemd. Het gaat hier om huurovereenkomsten voor bedrijfsruimtes die bestemd zijn voor kleinhandelsbedrijven, restaurants, cafébedrijven en ambachtsbedrijven. De wetgever vindt dat deze huurders meer bescherming moeten krijgen. Vaak is een restaurant sterk afhankelijk van de locatie en als de onderneming dan ineens naar een andere locatie moet, wordt het problematisch. Bovendien investeren deze ondernemers vaak veel in de locatie waar ze vertoeven. Door het een en ander te regelen, wil de wetgever hen beschermen.

230a-bedrijfsruimte

Wanneer het niet gaat om een woonruimte en ook niet om een 290-bedrijfsruimte, spreken we van een 230a-bedrijfsruimte. Dit is met andere woorden een ruime restcategorie waar bijvoorbeeld ziekenhuizen of banken onder vallen. Bij dergelijke huurovereenkomsten is er veel meer vrijheid. De contractspartijen mogen bijvoorbeeld zelf kiezen welke opzegtermijn ze kiezen, maar anderzijds hebben ze ook minder rechten. Ze kunnen onder andere niet zomaar bij de kantonrechter een verzoek indienen om de huurprijs aan te laten passen. Hier is alles in verregaande mate afhankelijk van de gemaakte afspraken en daarom is het toch aanbevolen om zich bij het opmaken van de huurovereenkomst te laten bijstaan door een jurist.

Rechtsbijstandverzekering via de vakbond

Vakbonden vervullen verschillende taken, maar het verlenen van juridische ondersteuning is altijd al een belangrijke taak geweest. De juridische bijstand heeft dan betrekking op inkomens- en arbeidszaken. Daarvoor moeten werknemers wel een contributie betalen van ongeveer 200 euro per jaar. In veel cao's staat echter dat de werkgever de vakbondscontributie moet inhouden op het brutoloon, waardoor werknemers wel een fiscaal voordeel hebben.

Om te kunnen rekenen op juridische bijstand is er voorts nog een wachttijd van toepassing. Dit verschilt van vakbond tot vakbond maar schommelt meestal ergens tussen drie en zes maanden. Nadien zal de vakbond juridische bijstand bieden bij een conflict met de werkgever. Van vrije advocaatkeuze is er meestal geen sprake. Omdat de dekking bovendien beperkt is tot de werknemer en tot arbeids- en inkomensgerelateerde materie, is een rechtsbijstandverzekering vaak interessanter.

Problemen met de vakbond

Door de actieve en ondersteunende rol van de vakbond komt een conflict met een of meerdere werknemers al sneller voor de rechter te liggen. Terwijl werknemers rekenen op de ondersteuning van de vakbond, moet de werkgever alle juridische kosten zelf ophoesten. Daarom is het voor de werkgever aanbevolen om zelf ook een zakelijke rechtsbijstandverzekering te nemen. Deze verzekering zal, met de keuze voor de juiste dekking, hulp bieden bij juridische conflicten met personeel of vakbonden.

Juridische hulp of juridische bijstand

Rechtsbijstandverzekeringen komen in twee varianten. In de minst uitgebreide vorm beperkt de verzekeraar zich tot het leveren van juridische ondersteuning of advies. Dit wil zeggen dat een team van juristen zal informeren over de te nemen vervolgstappen. Zo kunnen ze adviseren om over te gaan tot een vaststellingsovereenkomst of kunnen ze net aanraden om naar de rechtbank te stappen. Daar stopt hun juridisch advies wel en daarna moet de ondernemer zelf de advocaatkosten ophoesten.

Bij juridische bijstand zullen ze wel voor dergelijke kosten opdraaien. Op die manier is de verzekerde helemaal zeker van een optimale afhandeling van diverse juridische zaken.

Algemene aandachtspunten

Ga daarnaast altijd na in welke landen de dekking van toepassing is, of er maximale vergoedingen zijn voor bijvoorbeeld externe advocaatkosten, of er een minimum schadebedrag van toepassing is, of er een eigen risico is en onder welke voorwaarden de vrije advocaatkeuze al dan niet mogelijk is. Hier zijn vaak grote verschillen dus vergeet niet om verschillende voorstellen met elkaar te vergelijken.