Alles over de alimentatieplicht
Wanneer je gehuwd bent, zorg je voor elkaar. Niet alleen door voor elkaar te koken en door elkaar te steunen, maar ook financieel. Dat komt omdat partners een onderhoudsverplichting hebben. Ook na het huwelijk kan het dat ex-partners elkaar moeten blijven steunen. Dan gebeurt dat financieel, in de vorm van alimentatie. Als ex-partner kom je mogelijk in aanmerking voor kinderalimentatie en partneralimentatie.
Onderhoudsplicht
Wanneer mensen een partnerschap aangaan en/of samen kinderen hebben, hebben ze een onderhoudsplicht tegenover elkaar en/of tegenover de kinderen. Deze onderhoudsplicht kan ook na het einde van het huwelijk of het geregistreerd partnerschap blijven bestaan. Beide ouders zijn dan verantwoordelijk voor het levensonderhoud van hun kinderen, ook als de kinderen bij de andere ouder wonen. Afhankelijk van de financiële situatie kan het ook zijn dat een van de partners recht heeft op partneralimentatie. Wanneer jullie getrouwd waren, moeten jullie hiervoor langs de rechter passeren. Als jullie niet getrouwd waren, is dat niet nodig.
Kinderalimentatie
Kinderalimentatie is de bijdrage die de niet-verzorgende ouder moet doen voor de opvoeding en de verzorging van zijn kind. Degene die voor de kinderen zorgt, heeft dus recht op een financiële vergoeding. Dit wordt de kinderalimentatie genoemd. Wanneer er bij een echtscheiding kinderen betrokken zijn, vormen de kinderen een belangrijk onderdeel van de financiële afspraken die worden gemaakt.
Duur kinderalimentatie
De verplichting om kinderalimentatie te betalen, stopt eenmaal het kind 21 jaar is. Tot dan blijven de gemaakte alimentatieafspraken in principe gelden. De gemaakte afspraken kunnen met andere woorden heel lang van toepassing blijven. Het is niet ondenkbaar dat er intussen belangrijke levenswijzigingen plaatsvinden, bijvoorbeeld: een van de ouders verliest zijn of haar baan of krijgt een superlucratieve promotie. Dan kunnen er nieuwe afspraken worden gemaakt.
| Leeftijd | Jaren tot einde alimentatie |
|---|---|
| 1 | 20 |
| 2 | 19 |
| 3 | 18 |
| 4 | 17 |
| 5 | 16 |
| 6 | 15 |
| 7 | 14 |
| 8 | 13 |
| 9 | 12 |
| 10 | 11 |
| 11 | 10 |
| 12 | 9 |
| 13 | 8 |
| 14 | 7 |
| 15 | 6 |
| 16 | 5 |
| 17 | 4 |
| 18 | 3 |
| 19 | 2 |
| 20 | 1 |
Let wel op, want de met de ex-partner gemaakte afspraken omtrent de kinderalimentatie gelden enkel tot het kind achttien jaar wordt. Dan moet de betalende ouder namelijk rechtstreeks met het kind afspraken maken over de kinderalimentatie. Als het kind dan bijvoorbeeld een baan heeft, heeft het misschien wel minder of helemaal geen geld nodig. In sommige gevallen blijft de kinderalimentatieplicht ook na de 21ste verjaardag bestaan, bijvoorbeeld als het kind gehandicapt is en niet in het eigen levensonderhoud kan voorzien.
Bepalen van de hoogte van de kinderalimentatie
De ouders kunnen samen afspraken maken over de hoogte van de kinderalimentatie. Deze afspraken worden dan vastgelegd in een ouderschapsplan. Als er geen afspraken zijn gemaakt, zal de rechter de hoogte van de kinderalimentatie vastleggen.
Nagaan of er een akkoord is
De rechter zal eerst nagaan of de ex-partners samen afspraken hebben gemaakt over de kinderalimentatie. De rechter moet deze afspraken toetsen aan de normen. Als de rechter akkoord is, worden de afspraken definitief vastgelegd. Als er geen afspraken zijn gemaakt, zal de rechter zelf de hoogte van de kinderalimentatie bepalen. Houd er rekening mee dat het alimentatiebedrag jaarlijks wordt geïndexeerd, zodat het de gemiddelde loonstijging volgt. Rond november wordt het percentage door de minister van Justitie bekendgemaakt.
Behoefte bepalen
De rechter gaat na in welke mate de kinderen behoefte hebben aan kinderalimentatie. Sommige kinderen hebben meer (of minder) behoefte aan kinderalimentatie, bijvoorbeeld omdat ze gehandicapt zijn en extra verzorging nodig hebben.
Draagkracht bepalen
De rechter gaat na in welke mate degene die de kinderalimentatie moet betalen dit bedrag ook daadwerkelijk kan missen. Dit wordt ook wel eens de draagkracht genoemd. De rechter bepaalt ook de draagkracht van de persoon die de kinderen verzorgt. In de praktijk hanteert de rechter hierbij de zogeheten Trema-normen. Deze normbedragen worden jaarlijks in Trema, het tijdschrift voor de rechterlijke macht, gepubliceerd. In individuele gevallen kan de rechter van deze normen afwijken.
Verdeling van de vergoedingsplicht
Op basis van de behoefte van het kind en de draagkracht van beide ouders stelt de rechter een verdeelsleutel op. Deze verdeelsleutel geeft aan in welke mate iedere ouder moet bijdragen aan de behoefte van het kind. De rechter kan ook rekening houden met andere zaken, zoals de hoogte van het kindgebonden budget en de omgangsregeling. Bij een omgangsregeling wordt er namelijk uitgegaan van een zorgkorting van 5 tot 35 procent. Als er na het toekennen van de kinderalimentatie nog draagkrachtruimte over is, kan de rechter ook nog de partneralimentatie vaststellen.
Eigen afspraken over kinderalimentatie
Als een kind nog geen achttien jaar is, is het mogelijk om samen met de ex-partner afspraken te maken over de kinderalimentatie. Er wordt dan samen een bedrag overeengekomen. Eventueel doet men een beroep op een mediator of een advocaat. Het is in ieder geval belangrijk dat er goede afspraken worden gemaakt, want anders bestaat de kans dat er later problemen en discussies ontstaan. In principe maken alle kosten van de kinderen deel uit van de kinderalimentatie. Het is dus niet nodig om telkens weer om een nieuwe bijdrage te vragen. Er kan hier ook vrijwillig van worden afgeweken, bijvoorbeeld voor de schoolkosten. Deze kunnen bijvoorbeeld apart worden verrekend.
De eigen afspraken over de kinderalimentatie worden opgenomen in een zogeheten ouderschapsplan. Dit ouderschapsplan maakt deel uit van het verzoekschrift tot echtscheiding. De rechter moet oordelen of de eigen afspraken over kinderalimentatie redelijk zijn. Eventueel kan de rechter dit nog bijsturen.
Eenmaal het kind achttien jaar wordt, zijn dergelijke afspraken rechtstreeks met het kind te maken. De nieuwe afspraken over de kinderalimentatie zullen dan de oude afspraken vervangen.
Zorgkorting
Wanneer er een omgangsregeling is, zal een kind een of meer dagen per week bij de andere ouder zijn. Gedurende die dagen draagt de ouder sowieso al bij aan de behoeften van het kind. Daarom wordt er bij het berekenen van de kinderalimentatie een zorgkorting toegekend. Deze zorgkorting bedraagt 5% tot 35%. Hoe meer dagen per week de kinderen bij de alimentatieplichtige ouder zijn, hoe groter de zorgkorting is.
| Gemiddeld aantal dagen bij de andere ouder | Zorgkorting |
|---|---|
| < 1 dag per week | 5% |
| 1 dag per week | 15% |
| 2 dagen per week | 25% |
| 3 of meer dagen per week | 35% |
Zelfs als een ouder helemaal geen contact heeft met een kind, bedraagt de zorgkorting met andere woorden 5%. Dat lijkt misschien vreemd, maar daar is een reden voor. Ouders hebben namelijk een omgangsrecht, maar geen omgangsplicht. Men neemt aan dat er in de toekomst toch een vorm van contact zal ontstaan en daarom wordt een minimale zorgkorting toegekend. De rechter kan hier in uitzonderlijke gevallen van afwijken en bijvoorbeeld helemaal geen zorgkorting toekennen, bijvoorbeeld als het duidelijk is dat er helemaal nooit enige vorm van contact kan zijn. Een zorgkorting van meer dan 35% toekennen, is in theorie mogelijk, maar dat wordt in de praktijk vrijwel nooit gedaan. Ook bij co-ouderschap wordt de zorgkorting in principe niet tot 50% opgetrokken.
Partneralimentatie
Partneralimentatie is de alimentatie die geldt tussen ex-partners. Hierbij draagt de ene ex-partner bij in de kosten voor het levensonderhoud van de andere ex-partner. De ex-partner die de alimentatie wil ontvangen, kan enkel partneralimentatie vragen als er sprake was van een geregistreerd partnerschap of van een huwelijk.
Duur partneralimentatie
De ex-partners zijn vrij om samen afspraken te maken over de partneralimentatie, zowel over het bedrag als over de duur van de partneralimentatie. Als hierover geen afspraken zijn gemaakt, zijn de wettelijke termijnen automatisch van toepassing. Bij deze wettelijke termijnen speelt het een rol wanneer jullie zijn gescheiden. Voor wie gescheiden is voor 1 januari 2020 speelt de duur van het huwelijk en het al dan niet hebben van kinderen een rol. Bij een scheiding na 1 januari 2020 is de duur van de partneralimentatie in principe beperkt tot de helft van de duur van het huwelijk, met een bovengrens van 5 jaar. Er zijn wel uitzonderingen op deze regel.
Deze wettelijke termijnen gelden enkel bij de ontbinding van een huwelijk. Bij een geregistreerd partnerschap is het daarom belangrijk om goede afspraken te maken over de duur van de alimentatieplicht.
In ieder geval stopt de partneralimentatie ook bij het overlijden van een van de twee ex-partners, wanneer de ontvanger hertrouwt, wanneer de ontvanger opnieuw gaat samenwonen of wanneer de ontvanger een geregistreerd partnerschap aangaat. Als de ontvanger zelf voldoende begint te verdienen om in het eigen levensonderhoud te voorzien, zal de partneralimentatie eveneens eindigen.
Gescheiden voor 1 juli 1994
De alimentatie eindigt niet automatisch na een bepaalde periode. De alimentatie eindigt op de datum die in de beschikking of in het convenant staat. Als er niets is afgesproken of als er geen termijn is vastgelegd, is er geen einddatum. In sommige gevallen kan aan de rechter worden gevraagd om de alimentatie te beëindigen.
Gescheiden tussen 1 juli 1994 en 1 januari 2020
| Situatie | Duur partneralimentatie |
|---|---|
| Niet langer dan 5 jaar getrouwd en geen kinderen | Duur van het huwelijk |
| Langer dan 5 jaar huwelijk of wel kinderen | 12 jaar |
De maximumtermijn van 12 jaar geldt ook voor alimentatie die in onderling overleg is bepaald. Het is wel mogelijk om verlenging aan te vragen via de rechter.
Gescheiden na 1 januari 2020
| Situatie | Duur partneralimentatie |
|---|---|
| Niet langer dan 10 jaar getrouwd | Helft van de duur van het huwelijk |
| 10 jaar of langer getrouwd | 5 jaar |
| Uitzondering: kinderen onder de 12 | Ten vroegste wanneer het jongste kind 12 jaar wordt |
| Uitzondering: langer dan 15 jaar getrouwd en komt binnen 10 jaar in aanmerking voor AOW | Partneralimentatie loopt door tot het moment waarop de AOW ingaat |
| Uitzondering: geboren op of voor 1 januari 1970 en langer gehuwd dan 15 jaar(*) | 10 jaar |
Bij samenloop van de hierboven genoemde omstandigheden zal steeds de langste termijn van toepassing zijn.
(*) Dit is een overgangsregeling die in de wet is opgenomen. Deze overgangsregeling geldt gedurende de eerste zeven jaar na de inwerkingtreding van de wet.
Hoogte van de partneralimentatie
Het is mogelijk om samen met de ex-partner afspraken te maken over de hoogte van de partneralimentatie. Hiervoor kan eventueel de hulp worden ingeroepen van een notaris, een advocaat of een mediator. Als er geen afspraken zijn gemaakt, zal de rechter de hoogte van de partneralimentatie vastleggen.
Bij het bepalen van de hoogte van de partneralimentatie wordt er rekening gehouden met de financiële draagkracht van de twee partijen. De financiële cijfers zijn dus heel belangrijk, maar ook andere factoren kunnen een rol spelen. Zo kan het bijvoorbeeld dat een ex-partner geen inkomsten heeft, maar wel kan werken. De rechter zal daar dan rekening mee houden. Bij het bepalen van de alimentatieverplichtingen heeft de kinderalimentatie altijd voorrang op de partneralimentatie. Er wordt dus enkel rekening gehouden met de draagkracht die overblijft na het bepalen van de kinderalimentatie.
Het alimentatiebedrag wordt elk jaar aan de indexering aangepast. Het is aan te raden om de ex-partner steeds tijdig op de hoogte te brengen van het nieuwe alimentatiebedrag. Via van het LBIO (Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen) is het eenvoudig om het geïndexeerde alimentatiebedrag te berekenen.
Afzien van de partneralimentatie
Ex-partners die samen afspraken maken over de alimentatie kunnen ook afspreken om van de partneralimentatie af te zien. Dat is toegestaan en dergelijke afspraken worden dan in het convenant opgenomen. Dit kan een definitieve beslissing zijn en dan wordt er een niet-wijzigingsbeding in het convenant opgenomen. Het is ook mogelijk om af te spreken dat dit in de toekomst kan worden aangepast, bijvoorbeeld als een van de partners zijn of haar baan verliest.
Bijstandsuitkering
Wanneer je gescheiden bent en de ex-partner een bijstandsuitkering ontvangt, zal de gemeente proberen om de kosten van de bijstandsuitkering bij jou te verhalen. Dat is ook het geval als jullie hebben afgesproken om van de partneralimentatie af te zien. De gemeente hoeft zich namelijk niets aan te trekken van de onderlinge afspraken.
Belasting
De alimentatie maakt deel uit van het inkomen. Als je bijvoorbeeld een hypotheekaanvraag indient, zal er ook rekening worden gehouden met de ontvangen partneralimentatie. De alimentatie heeft ook invloed op de toeslagen. Ook voor bijvoorbeeld een aanvullende studentenbeurs (DUO) kan dit gevolgen hebben. Soms laat men de ouder wel buiten beschouwing, bijvoorbeeld als de vastgelegde alimentatie al minstens een aaneengesloten jaar oninbaar is gebleken. Doordat de alimentatie deel uitmaakt van het inkomen moet er ook belasting over worden betaald.
Daartegenover staat dat de ex-partner die de alimentatie betaalt, dit van de belasting mag aftrekken. Doordat het als aftrekpost mag worden aangegeven, betaalt de ex-partner minder belastingen. De betaalde alimentatie heeft ook gevolgen voor de toeslagen. Opgelet: voor wie een inkomen heeft van € 68.507 of meer geldt sinds 2020 dat er minder partneralimentatie van de belasting kan worden afgetrokken. In 2022 geldt dat er nog 40% van de betaalde partneralimentatie kan worden afgetrokken. In 2023 wordt dit verlaagd naar 37,05%.
Veelgestelde vragen over kinder- en partneralimentatie
De regels omtrent de kinder- en partneralimentatie zijn niet eenvoudig, vooral omdat ze de afgelopen jaren sterk zijn gewijzigd. Het zijn ook dingen waarover men vaak niet nadenkt wanneer men huwt of een geregistreerd partnerschap aangaat. Het is dan ook helemaal niet onlogisch dat je hier vragen over hebt.
Is mijn ex-partner verplicht om alimentatie te betalen?
De alimentatieplicht geldt voor ex-echtgenoten en stellen die een geregistreerd partnerschap hadden of ex-partners met kinderen. Het is wel zo dat partners zelf afspraken kunnen hebben gemaakt in de partnerschapsvoorwaarden of in de huwelijkse voorwaarden. Deze afspraken kunnen ook gevolgen hebben voor de onderhoudsverplichting en de alimentatieplicht.
Hoe wordt de hoogte van de alimentatie berekend?
Het berekenen van de hoogte van de alimentatie is heel complex. Men begint altijd bij het berekenen van de kinderalimentatie. Daarbij houdt men rekening met de behoeften van het kind, de draagkracht van beide ouders en de zogeheten zorgkorting. Als er nadien nog financiële draagkracht rest, kan er ook partneralimentatie worden toegekend. Daarbij wordt ook met persoonlijke factoren rekening gehouden, bijvoorbeeld wanneer iemand wel kan werken, maar niet wil werken.
Wanneer vervalt de kinderalimentatie?
De kinderalimentatie vervalt op de 21ste verjaardag van het kind of wanneer het kind eerder sterft. Soms wordt er een uitzondering gemaakt, bijvoorbeeld als een kind omwille van een fysieke of mentale beperking niet in het eigen levensonderhoud kan voorzien.
Hoelang moet ik partneralimentatie betalen?
Hoelang de partneralimentatie te betalen is, is afhankelijk van verschillende factoren. In de eerste plaats spelen de onderlinge afspraken een rol. Als er geen afspraken zijn gemaakt, moeten de wettelijke regels worden toegepast. Daarbij kunnen allerlei factoren een rol spelen, zoals de duur van het huwelijk, de scheidingsdatum, het al dan niet hebben van kinderen en de leeftijd van de kinderen en in sommige gevallen zelfs de geboortedatum. Hoe dan ook eindigt de verplichting tot partneralimentatie als jij of je ex overlijdt. Ook als de ontvanger van de alimentatie hertrouwt, gaat samenwonen of een geregistreerd partnerschap aangaat, eindigt de partneralimentatie. Verder eindigt de partneralimentatie eenmaal de ontvanger zelf genoeg begint te verdienen om in het eigen levensonderhoud te voorzien. Als de beëindiging van de alimentatie bijzonder onredelijk is, kan de rechter wel een verlenging toekennen. Daarvoor is binnen een termijn van drie maanden na de beëindiging een verzoekschrift in te dienen bij de rechter.
Wat kan ik doen als mijn ex-partner mijn kinder- of partneralimentatie niet (meer) betaalt?
Als de bijdrage is vastgesteld door de rechter en de ex-partner het afgelopen jaar minstens een keer niet heeft betaald, is het mogelijk om een beroep te doen op het LBIO (Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen). Deze dienst is voor de ontvanger gratis, de kosten zijn voor de wanbetalende ex-partner. Het LBIO zal helpen om de betalingen weer op gang te krijgen. Een inning aanvragen kan online. Het LBIO zal rechtstreeks contact opnemen met de betalingsplichtige en vragen om aan jou te betalen. Werkt dat niet? Dan stapt men over tot incassomaatregelen, zoals loonbeslag of het inschakelen van de gerechtsdeurwaarder. Als het LBIO geld ontvangt, worden hiervan opslag- en executiekosten afgetrokken. De rest wordt overgemaakt naar jouw rekening. Als er minstens 6 maanden opnieuw is betaald, wordt het dossier gesloten. Bij een tweede verzoek zijn dat 12 maanden en bij een derde verzoek zijn dan 24 maanden. Als het niet mogelijk is om een beroep te doen op het LBIO dient de ex-partner zelf de openstaande bedragen achterna te gaan. Eventueel moet daarvoor naar de rechter worden gestapt.