Beroepsaansprakelijkheidsverzekering accountant
De beroepsaansprakelijkheid van accountants is een onderwerp dat steeds meer aandacht krijgt, mede door de toenemende complexiteit van financiële verslaggeving en het belang hiervan binnen het bedrijfsleven. De accountancysector heeft in het verleden te maken gehad met kritische beoordelingen. Er kwamen diverse aanbevelingen om de kwaliteit van accountantscontroles te verbeteren. Deze ontwikkelingen benadrukken het belang van een degelijke beroepsaansprakelijkheidsverzekering voor accountants. Zo'n verzekering is niet alleen een vereiste om het risico op financiële verliezen te beperken, maar dient ook als een vangnet voor de gevolgen van mogelijke fouten die tijdens de uitoefening van het beroep gemaakt kunnen worden. Het is van essentieel belang dat accountantskantoren, zowel groot als klein, adequaat verzekerd zijn om zowel de continuïteit van hun dienstverlening als het vertrouwen van hun cliënten en het publiek te waarborgen.
Op deze pagina over de beroepsaansprakelijkheid van accountants
Zorgplicht van accountants en het arrest Vie d'Or
In het standaardarrest Vie d'Or heeft de Hoge Raad belangrijke richtlijnen opgesteld met betrekking tot de aansprakelijkheid van accountants. Dit arrest bepaalt concreet wanneer controlerende accountants aansprakelijk kunnen worden gesteld voor schade van aandeelhouders en schuldeisers. Deze zaak benadrukt de essentiële rol van accountants in het waarborgen van transparante en betrouwbare financiële verslaglegging. Het is nog altijd een heel belangrijke casus voor eenieder die de aansprakelijkheid van accountants wenst te beoordelen.
De Hoge Raad benadrukte in deze zaak dat accountants niet alleen een verantwoordelijkheid hebben ten opzichte van de rechtspersoon waarvoor zij werken, maar dat hun werkzaamheden ook van wezenlijk belang zijn voor het publieke vertrouwen. Daaruit volgt dat accountants zorgvuldig moeten handelen in overeenstemming met de verwachtingen van een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsgenoot, waarbij rekening moet worden gehouden met de belangen van derden die vertrouwen op hun informatie. Dit arrest heeft dan ook de weg geëffend voor verdere schadeclaims tegen accountants.
Grenzen aan de zorgplicht van accountants
In principe is de accountant alleen jegens zijn opdrachtgever tot een zorgvuldige taakuitoefening gehouden, aangezien zijn of haar taken niet direct gericht zijn op het informeren of beschermen van derden. Uitzonderingen op deze regel kunnen optreden indien het redelijkerwijs te verwachten is dat derden toegang krijgen tot of specifiek nut hebben bij de informatie die de accountant heeft opgesteld, zoals bij een financieel rapport dat de basis vormt voor investeringsbeslissingen. In dergelijke gevallen kan de accountant door derden aansprakelijk worden gesteld, tenzij hij nadrukkelijk maatregelen treft om zijn zorgplicht te beperken.
Dit kan bijvoorbeeld door in het rapport uitdrukkelijk te vermelden dat het document uitsluitend voor de opdrachtgever bedoeld is en niet bedoeld is om door derden als beslissingsgrondslag te worden gebruikt. De Hoge Raad heeft benadrukt dat niet automatisch van een accountant verwacht mag worden dat hij de mogelijke interpretatie of het gebruik van zijn rapporten door derden voorziet. Zeker als hij duidelijk heeft gecommuniceerd over het doel en de beoogde ontvangers van zijn rapport, is dit het geval.
Beroepsfout en (contractuele) aansprakelijkheid van de accountant
De accountant heeft een contractuele relatie met zijn klant en dient de gemaakte afspraken na te komen. Indien hij of zij dit niet doet, kan dit in een schadevergoedingsplicht resulteren. Ook bij het maken van een beroepsfout tijdens de uitvoering van zijn of haar taken is dit het geval. Een voorbeeld van een beroepsfout is het nalaten om essentiële financiële informatie met de cliënt te bespreken. In de praktijk is het zo dat de accountant niet alleen verantwoordelijk kan worden gehouden voor de directe financiële schade die de opdrachtgever lijdt, maar ook voor extra kosten, waaronder advocaatkosten die gemaakt zijn in het kader van het proces. De kosten gemaakt in tuchtprocedures worden over het algemeen niet beschouwd als vergoedbare kosten, behalve onder bijzondere omstandigheden.
Civielrechtelijk of tuchtrechtelijk optreden tegen een accountant
De civielrechtelijke aansprakelijkheid richt zich op het vergoeden van schade die een opdrachtgever of derde heeft geleden door het handelen of nalaten van de accountant. Dit resulteert in een schadevergoedingsplicht en wordt doorgaans beslecht door de civiele rechter of een specifieke geschillencommissie, zoals de Raad voor Geschillen. Deze Raad geeft bindende adviezen en kan bijvoorbeeld beslissen dat een factuur niet moet worden betaald. De tuchtrechtelijke aansprakelijkheid is dan weer gericht op het handhaven van de beroepsstandaarden en het vertrouwen in het beroep van accountant. Klachten over beroepsmatig handelen worden beoordeeld door de Accountantskamer, de kamer die tuchtrechtelijke maatregelen kan opleggen. Deze procedure staat in het teken van het algemeen belang van een goede beroepsuitoefening en het beschermen en/of herstellen van het vertrouwen in het accountantsberoep.
Contractuele en maatschappelijke zorgplicht van accountants
De gedrags- en beroepsregels voor accountants zijn cruciaal in het bepalen van hun aansprakelijkheid bij het uitoefenen van hun taken. Deze regels, zoals vastgelegd in de Nadere voorschriften controle- en overige standaarden (NV COS), schetsen de fundamentele principes van professionaliteit, integriteit, objectiviteit, vakbekwaamheid, zorgvuldigheid en vertrouwelijkheid die elke accountant moet naleven. Deze principes dienen als de leidraad voor accountants bij het uitvoeren van hun werkzaamheden, waaronder de controle van jaarrekeningen en de uitvoering van specifieke opdrachten. Schending van deze regels kan leiden tot tuchtrechtelijke sancties, zoals waarschuwingen, berispingen of, in ernstige gevallen, zelfs de schorsing of doorhaling uit het register.
In de civielrechtelijke context, waar de schadevergoeding een rol speelt, is het onderscheid tussen opdrachtgevers en derden van belang. Accountants hebben een contractuele zorgplicht jegens hun opdrachtgevers, gebaseerd op de verwachte vakbekwaamheid. Tegenover derden kan er dan weer sprake zijn van een maatschappelijke zorgplicht, vooral bij het uitvoeren van wettelijke taken. Verder zal een derde zich vooral op de onrechtmatige daad moeten beroepen.
Bij het beoordelen of een accountant in strijd heeft gehandeld met zijn contractuele of maatschappelijke zorgplicht, wordt in ieder geval niet alleen rekening gehouden met de toepasselijke gedrags- en beroepsregels. Ook de aard van de geschonden norm, de ernst van de schending, de door de accountant getroffen maatregelen en de mate van gevaar die de schending met zich meebrengt, wordt mee in overweging genomen.
Fout accountant en gevolgen voor de bestuurdersaansprakelijkheid
Eerder ontstond de vraag of een bestuurder zich kan beroepen op de fout van zijn accountant om aansprakelijkheid te ontlopen, bijvoorbeeld in het geval van belastingschulden of een faillissement. De Hoge Raad heeft eerder duidelijk gemaakt dat, hoewel de vennootschap primair aansprakelijk is voor haar eigen schulden, er situaties zijn waarin de bestuurder persoonlijk aansprakelijk kan worden gesteld. Dit is met name het geval als er sprake is van onbehoorlijk bestuur of wanbeleid.
Als belastingschulden ontstaan door de nalatigheid van de accountant, zoals het niet tijdig doen van een belastingaangifte, en de bestuurder heeft aan zijn informatieverplichting voldaan door alle relevante documenten op tijd bij de accountant aan te leveren, kan de grove schuld van de accountant volgens de rechtspraak niet aan de bestuurder worden toegeschreven (maar wel aan de vennootschap). De bestuurder kan zich in zulke gevallen verdedigen door aan te tonen dat hem persoonlijk niets te verwijten valt, waardoor hij zich kan 'verschuilen' achter de fout van de accountant.
Rechtsbijstandverzekering en optreden tegen een accountant
Een rechtsbijstandverzekering is wellicht erg nuttig voor cliënten die overwegen juridische stappen te ondernemen tegen een accountant wegens vermeende beroepsfouten of nalatigheid. Deze verzekering biedt dekking voor de kosten van juridische bijstand en juridische procedures, kosten die aanzienlijk kunnen oplopen. Voordat je overgaat tot het inschakelen van juridische hulp, is het cruciaal de polisvoorwaarden zorgvuldig door te nemen of contact op te nemen met de verzekeraar om de exacte dekking en eventuele uitsluitingen in kaart te brengen. Houd er rekening mee dat er vaak een eigen risico van toepassing is. Dit wil zeggen dat een deel van de juridische kosten voor eigen rekening is.
Verplichte beroepsaansprakelijkheidsverzekering voor accountants
De accountant is wettelijk verplicht om een beroepsaansprakelijkheidsverzekering (BAV) af te sluiten. Dit is de enige manier om de opdrachtgever te garanderen dat hij beschermd is tegen de gevolgen van een beroepsfout van de accountant of van een van zijn medewerkers. Deze verzekering dekt diverse zaken, bijvoorbeeld de aansprakelijkheid voor een fout in een jaarrekening of de aansprakelijkheid voor een fout in een rapport. Schade door opzet of roekeloosheid, bestuurdersaansprakelijkheid, schade als gevolg van een schending van intellectuele-eigendomsrechten en letselschade zijn over het algemeen niet gedekt. Dit laatste wordt wel gedekt door een aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven (AVB). De verplichting tot het afsluiten van een beroepsaansprakelijkheidsverzekering geldt enkel voor accountants, niet voor boekhouders en belastingadviseurs. Uiteraard is deze verzekering nog altijd heel nuttig voor deze twee laatste professionals.
Veelgestelde vragen over de aansprakelijkheid van de accountant
Accountants spelen een belangrijke rol in het financiële en zakelijke landschap. Dit doen ze onder meer met hun expertise op het gebied van boekhouding en financiële rapportering. Hun werk draagt bij aan de betrouwbaarheid van financiële informatie, wat essentieel is voor investeerders, het management, aandeelhouders en regelgevende instanties. Door de impact van hun werk, is het begrijpen van de aansprakelijkheid van accountants van groot belang voor zowel deze professionals zelf als voor degenen die van hun diensten gebruikmaken.
Wat doen accountants?
Accountants zijn verantwoordelijk voor het opstellen en controleren van financiële overzichten, het verlenen van fiscaal advies en het uitvoeren van audits. Ze bieden ook strategisch advies aan bedrijven met betrekking tot financiële efficiëntie, fiscale optimalisatie en compliancy.
Is een accountant hetzelfde als een boekhouder?
Nee, een accountant en een boekhouder vervullen verschillende rollen. Boekhouders houden zich voornamelijk bezig met het dagelijkse beheer van financiële transacties en de administratie. In de praktijk zullen zij ook adviseren over fiscale en financiële zaken. Accountants hebben echter een veel breder takenpakket. Ze staan in voor audits, fiscaal advies en financiële planning en analyse. Voor bepaalde zaken is het wettelijk verplicht om een beroep te doen op een accountant.
Wanneer is een accountant verplicht om een schadevergoeding te betalen?
Een accountant is verplicht om een schadevergoeding te betalen als kan worden aangetoond dat er sprake is van een beroepsfout die leidt tot financiële schade. Dit kan gebeuren als de accountant nalatig is geweest, niet heeft gehandeld met de zorgvuldigheid die van een redelijk bekwaam professional mag worden verwacht of in strijd heeft gehandeld met de geldende gedrags- en beroepsregels.
Is een accountant aansprakelijk ten aanzien van derden?
Ja, accountants kunnen ook aansprakelijk zijn ten aanzien van derden, zoals investeerders of schuldeisers. Dit is het geval als hun werkzaamheden zijn uitgevoerd met de verwachting dat deze derden op de informatie mogen vertrouwen en er schade ontstaat door onjuistheden in deze informatie. Ook bij een onrechtmatige daad kan een accountant aansprakelijk zijn ten aanzien van derden.
Wat kost een aansprakelijkheidsverzekering voor een accountant?
De kostprijs van deze verzekering is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de omvang van de praktijk, de aard van de verleende diensten en het risicoprofiel. Het is aan te raden om verschillende offertes op te vragen en met elkaar te vergelijken, want elke verzekeraar hanteert eigen tarieven.
Mijn accountant maakt fouten: wat kan ik doen?
Als je denkt dat jouw accountant een fout heeft gemaakt die financiële schade heeft veroorzaakt, kun je het beste eerst het gesprek aangaan met de accountant zelf of het accountantskantoor om samen tot een oplossing te komen. Als dit niet leidt tot een bevredigend resultaat, kun je een tuchtprocedure opstarten en/of naar de rechter stappen om compensatie te krijgen voor de geleden schade. Een advocaat kan je informeren over de mogelijke stappen.