EN

Kinderen in het verkeer

Het is belangrijk om kinderen reeds vroeg in hun leven te betrekken bij het verkeer. Elke dag zijn er veel kinderen onderweg naar school, naar het park of naar een vriendje of vriendinnetje. Helaas zijn er nog te veel kinderen betrokken bij verkeersongevallen. Enige kennis van de verkeersontwikkeling bij kinderen is belangrijk, net als weten hoe je als ouder kan bijdragen aan de verkeersveiligheid en de verkeerseducatie bij kinderen.

Inhoud

    De verkeersontwikkeling van kinderen

    Zowel lichamelijk als geestelijk zijn kinderen nog in volle ontwikkeling. Zeker op jonge leeftijd zijn ze klein en vallen ze niet zo goed op in het verkeer. Tegelijkertijd ontberen ze vaak het reactievermogen dat nodig is in het verkeer en kunnen ze gevaar en snelheid niet altijd even goed inschatten. Hierdoor zijn zeker jonge kinderen heel kwetsbaar in het verkeer.

    Reactietijd

    De tijd tussen iets waarnemen en hierop reageren wordt de reactietijd genoemd. Tussen waarnemen en reageren zit de verwerking in de hersenen en dat verloopt bij kinderen vaak net wat langzamer. Verschillende zaken bepalen de verwerkingstijd in de hersenen, zoals de bekendheid en de complexiteit van de stimulus. Het verkeer is heel complex, waardoor de reactietijd bij kinderen vaak vrij laag ligt. Door de bekendheid te vergroten, dus door vaak te oefenen in het verkeer, kan de reactietijd worden versneld.

    Gehoor

    Horen doen we al heel vroeg. Het gehoor van kinderen is daarbij gevoeliger dan dat van volwassenen. Kinderen horen dus beter dan ons. Al vanaf de leeftijd van zes maanden weten kinderen perfect waar een geluid vandaan komt. Enkel zijn er vaak veel prikkels die voor afleiding kunnen zorgen, zeker in het drukke verkeer.

    Gezichtsvermogen

    Ook op jonge leeftijd kunnen kinderen natuurlijk zien, maar toch is het gezichtsvermogen nog niet helemaal ontwikkeld. Tot de leeftijd van tien jaar is dit nog in volle ontwikkeling. Pas daarna zijn kinderen goed in staat om vanuit de ooghoek te zien. We staan er vaak niet bij stil, maar vanuit de ooghoek zien, is een ongelooflijk belangrijke vaardigheid in het verkeer.

    Besef van gevaar

    Besef van gevaar is tot de leeftijd van vijf jaar slechts zeer beperkt aanwezig. Het echte besef van gevaar ontwikkelt zich tussen het vijfde en het tiende levensjaar. Toch duurt het tot het achtste of negende levensjaar voordat kinderen goed in staat zijn om gevaar te zien aankomen.

    Inschatten van snelheid

    Het inschatten van snelheid is iets waar kinderen nog niet heel goed in zijn. Tot de leeftijd van ongeveer tien jaar hebben kinderen de neiging om de snelheid te overschatten. Hierdoor kunnen ze soms lang wachten op een fietser of een auto die eigenlijk nog erg ver is. Dat is uiteraard extra veilig, maar het is wel iets om je bewust van te zijn. Vanaf tien jaar en tot de leeftijd van ongeveer veertien jaar gebeurt echter het omgekeerde: dan onderschatten kinderen de snelheid. Zeker jongens hebben hier last van. Hierdoor kunnen ze plotseling oversteken terwijl er een snelle auto aankomt.

    Concentratie

    Tot de leeftijd van ongeveer elf jaar vinden kinderen het moeilijk om zich op meerdere dingen tegelijkertijd te concentreren, iets wat essentieel is om geheel veilig aan het verkeer deel te nemen. Als ze zich bijvoorbeeld concentreren op een gesprek met een vriendje die meefietst, vinden ze het moeilijk om aandacht te hebben voor het verkeer. Daarom is het tot die leeftijd belangrijk om de focus geheel op het verkeer te leggen en om stoorzenders zo veel mogelijk te beperken. Vanaf de leeftijd van elf jaar kunnen de meeste kinderen de aandacht bewust op het verkeer richten.

    Overzien van verkeerssituaties

    Jonge kinderen hebben het vaak moeilijk om verkeerssituaties goed te overzien. De snelheid van het verkeer goed inschatten, kunnen kinderen bijvoorbeeld pas echt goed vanaf de leeftijd van veertien jaar. Rond de leeftijd van twaalf jaar kunnen kinderen omgaan met lastige verkeerssituaties, waarbij verkeersdeelnemers uit verschillende richtingen komen. Maar zelfs tot de leeftijd van zestien jaar hebben scholieren het nog moeilijk om heel complexe verkeerssituaties goed te overzien. Tot die leeftijd neemt de snelheid van informatieverwerking jaar na jaar toe en dat draagt bij aan het vermogen om verkeerssituaties goed te overzien.

    Motoriek en vaardigheid

    Wat de motoriek betreft, zijn kinderen nog in volle ontwikkeling. Vanaf drie jaar beginnen ze te rennen en veel kinderen beginnen rond de leeftijd van vijf jaar te fietsen. In het begin kunnen ze daarbij flink slingeren, zeker als ze ook nog eens achteromkijken. “Goed voor je kijken!”, hoor je mama of papa dan roepen. De jaren daarop zal de fietsvaardigheid alsmaar beter worden. Daarbij speelt het een rol hoe vaak ze fietsen: des te vaker ze fietsen, hoe beter deze vaardigheid zich ontwikkelt.

    Meer tijd nodig voor het nemen van beslissingen

    Tot de leeftijd van ongeveer zestien jaar verloopt de informatieverwerking bij kinderen minder snel. Hierdoor hebben kinderen meer tijd nodig om informatie te verwerken en om goede beslissingen te nemen. Ze kunnen dus minder snel dan volwassenen anticiperen op onverwachte zaken. Daarom is het belangrijk dat ze niet te snel fietsen, dat geeft ze meer tijd om tot goede beslissingen te komen.

    Kinderen rennen onverwacht de straat op

    Vanaf ongeveer drie jaar beginnen kinderen te lopen terwijl ze ook hun aandacht richten op andere dingen. Op dat moment hebben ze geen besef van gevaar en dat levert hachelijke situaties op. De komende jaren bestaat het gevaar dat ze zomaar de straat op rennen! Rond de leeftijd van zes jaar kennen kinderen de functie van een trottoir. Ze weten dat ze het trottoir niet zomaar mogen verlaten. Ook zebrapaden en verkeerslichten snappen ze rond die leeftijd, maar eerder nog niet.

    Verkeerseducatie door ouders

    spelende-kinderen-klaslokaalVanaf de leeftijd van ongeveer zes jaar kennen kinderen de functie van een zebrapad en van verkeerslichten. En vanaf de leeftijd van ongeveer tien jaar zijn de meeste kinderen bekend met de basale verkeersregels en verkeersborden. Verkeerseducatie door ouders blijft ook in de volgende jaren echter heel belangrijk, want complexe verkeerssituaties met bijvoorbeeld kruispunten en rotondes blijven nog een lange tijd heel lastig voor kinderen. Zelfs middelbare scholieren hebben nog grote problemen met de algemene voorrangsregels en de complexe verkeerssituaties. Een algemene tip: geef altijd het goede voorbeeld, ook als je met de auto rijdt.

    Groep 1 t/m 3

    Verkeer is iets dat je moet leren, dat is het uitgangspunt op het gebied van verkeerseducatie. De eerste stappen worden in groep een tot en met drie gezet. Stap voor stap leren de kinderen om op een andere manier naar het verkeer te kijken, zowel theoretisch als in de praktijk.

    • Zet de verkeersbril op, letterlijk: maak een verkeersbril die je kind draagt bij het oefenen van het verkeer. Wanneer de verkeersbril op de neus staat, is er geen aandacht voor andere dingen dan het verkeer.

    • Op de achterbank in de auto missen kinderen de belangrijke aspecten van het verkeer. Ga er daarom samen op uit en schenk aandacht aan het verkeer.

    • Bespreek wat jullie onderweg zien, wijs aan en benoem verkeersaspecten.

    • Leer je kind de verschillende aspecten van de verkeerssituatie benoemen (fietspad, weg, stoeprand, kruising, verkeerslichten, verkeersborden etc.)

    • Leer je kind de verschillende weggebruikers benoemen (voetganger, fietser, automobilist etc.)

    • Tel samen hoelang het duurt voordat een auto of een fietser dichtbij is gekomen.

    • Oefen samen oogcontact maken met passerende bestuurders.

    Groep 4

    Ook in groep vier kan er spelenderwijs kennis worden gemaakt met het verkeer, bijvoorbeeld met aantrekkelijke voorleesboekjes, puzzels en spelletjes. In de praktijk komt de aandacht nu te liggen op een aantal essentiële aspecten van het verkeer in de nabijheid van de woning en de school, zoals de plaats op de weg, het oversteken en het gebruiken van het zebrapad. Quizvraagjes werken opvallend goed bij kinderen in groep vier: “De vrachtwagen piept. Wat wil dat zeggen?” Rond deze leeftijd is het ook belangrijk om de fietsvaardigheid verder te ontwikkelen. En dat doe je door veel te oefenen. Doe dit onder begeleiding en in een veilige omgeving. Zet vooral de speelsheid van het kind in om het verkeersinzicht te verbeteren.

    Groep 5 en 6

    Nu leren kinderen ook complexere onderdelen van het verkeer, zoals voorrang, voorgaan, verkeersborden en zichtbaarheid in het verkeer. Ze leren ook steeds meer het gevaar van het verkeer inzien en daar kan je als ouder bij helpen.

    • Trek eropuit met een camera en laat je kinderen gevaarlijke verkeerssituatie op de route tussen school en huis fotograferen. Bespreek vervolgens samen waarom dit volgens je kind een gevaarlijke verkeerssituatie is en hoe je kind hiermee kan omgaan.

    • Laat je kind volop fietsvaardigheden ontwikkelen en maak samen fietstochtjes. Hoe meer fietskilometers er worden gemaakt, hoe beter je kind leert fietsen en des te meer aandacht je kind kan hebben voor de andere aspecten van het verkeer.

    • Oefen samen verkeerssituaties. Herhaal, blijf herhalen en blijf oefenen zodat je kind het helemaal onder de knie heeft.

    Groep 7 en 8

    In groep 7 of 8 doen de meeste kinderen verkeersexamen. Door verkeerslessen op school leren de kinderen dan hoe ze zich in het verkeer veilig moeten gedragen. In groep 7 of 8 wordt getest of je kind alle verkeersregels onder de knie heeft. Naast het theoretisch examen is er ook een praktisch deel. Als ouder kan je je kind helpen bij het slagen voor het verkeersexamen. Laat je kind bijvoorbeeld de oefenexamens maken en geef extra uitleg als je kind een verkeerssituatie moeilijk vindt.

    Op de website van VVN (Veilig Verkeer Nederland) kan je terugvinden welke verkeersafspraken en verkeersbegrippen je kind dient te kennen. Ook vind je er een overzicht van de verkeersborden die ze moeten kennen. Dit kan je samen met je kind oefenen. Doe dit niet alleen thuis, maar ga samen de weg op. Dit helpt bij het praktisch verkeersexamen.

    Ruim voordat je kind het praktijkexamen zal doen, krijg je van de school de route. Als je het niet automatisch krijgt, kan je er meestal zelf om vragen. Fiets deze route in elk geval een paar keer samen en laat je kind voor je fietsen. Dat lijkt misschien eng, maar vroeg of laat moet je kind het nu eenmaal alleen doen. Bespreek zeker wat goed ging en wat minder goed ging. Schenk daarbij extra aandacht aan de lastige punten. Beperk je echter niet alleen tot deze route, maar ga wat vaker kilometers maken. Verkeerservaring is heel belangrijk, niet alleen voor het praktijkexamen.

    Alles over de veiligheid van kinderen op de fiets

    Middelbare school

    Eenmaal kinderen naar de middelbare school gaan, denken ouders vaak dat ze verkeerswijs zijn. Hoewel ze inderdaad al veel kennis en vaardigheden onder de knie hebben, hebben ze vaak nog veel moeite met heel complexe verkeerssituaties. Denk bijvoorbeeld aan drukke rotondes en kruispunten. Rond deze leeftijd is het vooral belangrijk dat je je kind motiveert om het goed te doen en om elke dag weer bij te leren in het verkeer.

    • Stippel samen de veiligste route van school naar huis uit, niet de snelste.

    • Maak praktische afspraken, bijvoorbeeld omtrent pech onderweg, het gebruik van de bagagedrager, de smartphone in de schooltas en dergelijke meer.

    • Spreek je kind aan op gevaarlijk gedrag, bijvoorbeeld het luisteren naar muziek op de fiets.

    • Zorg ervoor dat de fiets in orde is.

    • Blijf het goede voorbeeld tonen: fiets samen en oefen complexe verkeerssituaties waarbij je een woordje uitleg geeft. Niet altijd zal je kind het leuk vinden als je maar blijft doordrammen over het verkeer, maar zo vergeten ze in ieder geval niet dat ze goed moeten uitkijken. En dat is het belangrijkste.

    Verkeersveiligheid voor kinderen

    De verkeersveiligheid voor kinderen is de afgelopen decennia steeds beter geworden. Zeker in schoolomgevingen is dat het geval. De verbetering van de verkeersveiligheid voor kinderen heeft verschillende oorzaken, zoals:

    • Steeds meer 30km/u-zones

    • Auto’s zijn steeds veiliger geworden voor inzittenden

    • De kinderzitjes en kinderstoeltjes zijn steeds beter geworden

    Wanneer kinderen het slachtoffer worden van een verkeersongeval is dat vaak als fietser of als voetganger. Men kan zeker nog meer inspanningen doen om de verkeersveiligheid voor kinderen te verbeteren, zoals het terugbrengen van de snelheid van gemotoriseerd verkeer, het invoeren van autonome remsystemen in auto’s, het verplichten van beschermmiddelen zoals de fietshelm en een ruimere focus op verkeerseducatie. Neem onze 16 tips om veilige te fietsen door om de verkeersveiligheid verder te verhogen.

    Kinderen zijn kwetsbare verkeersdeelnemers

    fietsende-kinderen-vader

    Kinderen in het verkeer zijn heel kwetsbaar en daar dienen andere verkeersdeelnemers rekening mee te houden. Hoewel de verkeersveiligheid voor kinderen al enorm is verbeterd, blijven er toch nog veel ongevallen met kinderen gebeuren. Het is net omdat kinderen in het verkeer zo kwetsbaar zijn dat ze door het aansprakelijkheidsrecht extra worden beschermd. Bij een ongeval met een kind heeft het kind vrijwel altijd recht op een schadevergoeding.

    Kinderen onder 14 jaar

    Rond de leeftijd van veertien jaar zijn kinderen echt fietsvaardig en kunnen ze goed omgaan met de meeste verkeerssituaties, hoewel sommige complexe situaties ook tot de leeftijd van zestien jaar (en ouder) moeilijk blijven. Desondanks ligt de grens in het aansprakelijkheidsrecht op de leeftijd van veertien jaar. Tot die leeftijd hebben kinderen bij een ongeval in het verkeer bijna altijd recht op een vergoeding van 100% van hun schade.Vanaf de veertiende verjaardag gaat het om 50% van hun schade. Dit geldt niet alleen voor fietsers, maar ook voor voetgangers.

    Alles over het recht op schadevergoeding

    Veelgestelde vragen over kinderen in het verkeer

    Volwassenen nemen vrijwel op automatische piloot deel aan het verkeer. We lijken wel eens te vergeten dat we al die verkeersregels ooit hebben moeten leren. Voor kinderen is het verkeer een minder grote evidentie en dat is niet altijd even gemakkelijk om te vatten. Het valt goed te begrijpen dat ouders hier soms vragen over hebben.

    Op welke leeftijd kan mijn kind alleen naar huis fietsen?

    Het is afhankelijk van de leeftijd en de ontwikkeling van je kind of hij of zij alleen naar huis kan fietsen. Ook de route speelt uiteraard een rol. Een ondergrens is de leeftijd van tien jaar: vanaf dan kunnen veel kinderen alleen naar huis fietsen. Weet echter dat elk kind zich op een eigen tempo ontwikkelt. Oefen het fietsen in het verkeer daarom voldoende vaak en fiets in het begin mee achter je kind. Je zal zelf merken wanneer je kind er al dan niet klaar voor is.

    Wat kan ik zelf doen om mijn kind over het verkeer te leren?

    Er zijn veel manieren waarop je je kind kunt leren over het verkeer en verkeersveiligheid. Je kunt bijvoorbeeld een wandeling maken waarbij je je kind leert over de verkeersregels, verkeersborden en de belangrijkste regels om veilig over te steken. Je kunt ook samen verkeersspelletjes spelen of verkeersboekjes lezen. Verkeerssituaties benoemen en bespreken, is ook heel belangrijk.

    Welke maatregelen kan ik treffen om de veiligheid van mijn kind in het verkeer te verbeteren?

    Verkeerseducatie is heel belangrijk. Zorg ervoor dat je kind altijd een helm draagt en dat de fiets goed is onderhouden als je kind met de fiets gaat. Laat je kind ook nooit alleen fietsen, tenzij je ervan overtuigd bent dat hij of zij voldoende ervaring en kennis heeft om dit te doen. Ook is het belangrijk om je kind te leren over de gevaren van afleiding in het verkeer, zoals mobiel bellen en muziek beluisteren.

    In welke situaties heb ik als voetganger voorrang?

    Als voetganger heb je voorrang als je op een zebrapad oversteekt en als een auto een bijzonder manoeuvre uitvoert. Verder heb je voorrang als je rechtdoor loopt op dezelfde weg en een auto afslaat. Bij een oversteekplaats met verkeerslichten heb je uiteraard enkel voorrang als het voetgangerslicht op groen staat.

    Waarom is een kind een kwetsbare verkeersdeelnemer?

    Kinderen zijn kwetsbare verkeersdeelnemers omdat ze nog niet dezelfde kennis en ervaring hebben als volwassenen en vaak meer hinder ondervinden van afleiding. Kinderen kunnen ook moeilijker inschatten wanneer een auto te snel nadert of wanneer het verstandig is om een bepaalde verkeershandeling al dan niet uit te voeren. Verder vallen kinderen minder goed op in het verkeer, omdat ze kleiner zijn. Daarom is het belangrijk dat ouders hun kinderen goed leren over verkeersveiligheid.