Aansprakelijkheid en verzekering bij auto-ongevallen op parkeerterreinen

De Wegenverkeerswet is alleen van toepassing op strafbare feiten die op de openbare weg zijn gepleegd. Hierdoor is het bijvoorbeeld toegestaan om onder invloed van alcohol op een zitmaaier in de eigen tuin te rijden, maar niet op de openbare weg. Daarom is het heel belangrijk om na te gaan of een parkeerterrein al dan niet tot de openbare weg behoort.

Parkeerterrein behoort tot de openbare weg

Artikel 1 van de Wegenverkeerswet geeft aan wat we onder een openbare weg moeten verstaan. Volgens dat artikel gaat het om “alle voor het openbaar verkeer openstaande wegen of paden”. Wanneer de rechthebbende van het parkeerterrein het de bestemming van een openbare weg geeft, is er ook effectief sprake van een openbare weg. Daarvoor moet het parkeerterrein voor eenieder toegankelijk zijn. De aanwezigheid van bijvoorbeeld slagbomen kan een rol spelen, maar enkel als ze het doel hebben om het parkeerterrein niet de bestemming van een openbare weg te geven.

In 2016 oordeelde het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden bijvoorbeeld dat parkeerplaats P3 van het vliegveld Schiphol een openbare weg is omdat iedereen er een parkeerkaart kan kopen. Volgens de rechter hebben de slagbomen er enkel het doel om parkeergeld te heffen en niet om weggebruikers de toegang tot het parkeerterrein te ontzeggen. Bovendien zijn er geen borden of opschriften als “verboden toegang” aanwezig. Alle wegen die met andere woorden voor het openbaar verkeer toegankelijk zijn, ongeacht wie de eigenaar of de beheerder is, behoren dus tot de openbare weg.

Uitvoeren van een manoeuvre

Op een parkeerterrein worden er voortdurend “bijzondere manoeuvres” uitgevoerd. Het gaat dan bijvoorbeeld om het inparkeren van de auto, het achteruitrijden, het wegrijden uit parkeerstand et cetera. Artikel 54 RVV 1990 geeft aan dat wie zo'n bijzondere manoeuvres uitvoert, extra voorzichtig moet zijn en andere bestuurders moet voorlaten. Wanneer een automobilist zo'n manoeuvre uitvoert, is deze dan ook aansprakelijk voor de schade. Natuurlijk kan het ook dat twee weggebruikers fouten begaan, bijvoorbeeld omdat ze tegelijkertijd een manoeuvre uitvoeren, een bestuurder duidelijk onder invloed was of te snel reed. In zo'n geval zal er sprake zijn van gedeelde aansprakelijkheid. Hoe de aansprakelijkheid wordt verdeeld, is dan afhankelijk van de ernst van de door de betrokkenen gemaakte fouten.

Beschermingsregels voor zwakke weggebruikers

Omdat er hier sprake is van een openbare weg, blijven zwakke weggebruikers zoals fietsers nog steeds beschermd. Dat houdt in dat de bestuurder van een motorrijtuig altijd voor een deel aansprakelijk is, zelfs wanneer hij geen fout heeft begaan. Enkel wanneer er sprake is van overmacht, opzet of aan opzet grenzende roekeloosheid, is dat niet het geval.

Verkeersdeelnemers tot 14 jaar: automobielbestuurder is 100% aansprakelijk
Andere voetgangers of fietsers: automobielbestuurder is voor minstens 50% aansprakelijk

Deze regels gelden niet voor scooters of brommers omdat zij gewoon gemotoriseerde weggebruikers zijn.

Uitbater van het parkeerterrein

Ten slotte kan de uitbater van het parkeerterrein in zijn verplichting zijn tekortgekomen. Als zo'n tekortkoming hem verwijtbaar is en schade heeft veroorzaakt, kan de uitbater daarvoor aansprakelijk zijn. Het gaat dan voornamelijk om het creëren van gevaarlijke situaties, zoals het onvoldoende verlichten, het aanbrengen van onduidelijke wegmarkeringen, putten in de weg, verkeerslichten die niet goed werken, enzovoort. De eigenaar van het parkeerterrein heeft dan niet voldaan aan zijn zorgplicht. Zo werd Schiphol bijvoorbeeld al eens aansprakelijk gesteld omdat het niet waarschuwde voor een laaghangend luchtverversingskanaal op een van haar parkeerterreinen.

WA-verzekeraar zal de schade vergoeden

Verzekeringstechnisch stellen er zich hier weinig problemen. Omdat het om de openbare weg gaat, zal de WA-verzekering of de cascoverzekering de schade vergoeden. Hierbij kan er sprake zijn van een eigen risico en bovendien is het mogelijk dat er schadevrije jaren verloren gaan. Daarom moet steeds worden nagegaan of het mogelijk is om de uitbater van het parkeerterrein aansprakelijk te stellen. Voor de uitbater van het parkeerterrein is een goede aansprakelijkheidsverzekering dan weer aangewezen.

Parkeerterrein behoort niet tot de openbare weg

Het kan natuurlijk ook dat een parkeerterrein echt privé is. Dat is bijvoorbeeld het geval als het volledig afgesloten is door hekwerk, niet voor iedereen toegankelijk is of er een boordje “privé” hangt. Hier zal de situatie gevoelig anders zijn. Enerzijds zijn de bepalingen van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens nog steeds van toepassing, maar anderzijds gelden de bijzondere aansprakelijkheidsregels niet. Hierdoor genieten zwakke weggebruikers geen extra bescherming. Bij ieder ongeval moet bovendien bewezen worden wie er een fout beging of wie onvoorzichtig was. Een fietser die op een privé-parkeerterrein tegen een auto rijdt, kan dus gewoon voor 100% aansprakelijk zijn.

Verzekering bij privé-parkings

Voor de WA- en de cascoverzekering stellen zich ook hier geen problemen. Ook bij een privéparkeerterrein zullen zij de schade vergoeden. Dat is ook logisch want anders zou het een risico inhouden om een wagen in een garagebox te parkeren.

Toch kan er hier een bijzonder probleem ontstaan bij zogenaamde WA-verzekeringen. WA-verzekeringen vergoeden in principe enkel de aansprakelijkheid en er is geen aansprakelijkheid wanneer de veroorzaker van de schade ook de eigenaar is van het voertuig dat schade lijdt. Iemand parkeert bijvoorbeeld op een eigen privéparking en rijdt daar een andere geparkeerde wagen van zichzelf aan. Deze situatie is op te lossen door middel van een zogenaamde sistercar-clausule. Bij een allriskverzekering bestaat dit risico natuurlijk niet.

Veelgestelde vragen over auto-ongevallen op parkeerterreinen

In welke mate ben ik aansprakelijk voor de schade aan een fietser?

Dat is afhankelijk van de concrete omstandigheden. Om de aansprakelijkheid te bepalen, zijn onderstaande stappen te doorlopen. [1. Bepalen of de parking al dan niet openbaar is] Een parking is openbaar als de uitbater de bedoeling heeft om het die bestemming te geven, bijvoorbeeld door aan Jan en allemaal parkeerkaartjes te verkopen. [2. Fout en aansprakelijkheid bepalen] Bepaal wie in welke mate heeft bijgedragen aan de schade. Bij een ongeval op een niet-openbaar parkeerterrein, houdt de foutbijdrage rechtstreeks verband met de aansprakelijkheid: wier fouten voor 20% aan de schade hebben bijgedragen, is dan voor 20% aansprakelijk. Bij een ongeval op een openbaar parkeerterrein, bedraagt de aansprakelijkheid van de bestuurder van het motorrijtuig altijd minimaal 50% of soms zelfs 100% (bij jonge kinderen). [3. Billijkheidscorrectie] Wanneer de ernst van de over en weer gemaakte fouten dat vereist of wanneer er bijzondere omstandigheden zijn, kan de rechter de causale verdeling naar billijkheid aanpassen. Wanneer een bepaald voertuig bijvoorbeeld een groter ‘Betriebsgefahr' (het gevaar dat het in het verkeer brengen van een voertuig automatisch al met zich meebrengt) heeft, kan de rechter de aansprakelijkheid in het nadeel van de voertuigbestuurder vergroten. Hierdoor kan iemand die met een Hummer rijdt voor net dezelfde fout en in net dezelfde situatie, toch voor een groter deel aansprakelijk zijn dan iemand die met een lelijk eendje rijdt. De billijkheidscorrectie kan zowel in het voordeel als in het nadeel zijn van de voertuigbestuurder.

Heeft de 50%-regel ook gevolgen voor regresnemers?

Neen. Regresnemers en instanties kunnen geen beroep doen op de 50%- en de 100%-regel. Ze kunnen hun regresrecht enkel uitoefenen in functie van de causaliteit voor de bijstelling.

Waarom bestaan de 50%- en 100%-regel?

Het gaat hier om een vorm van risicoaansprakelijkheid waarvoor er geen schuld of verwijt moet zijn. Het vindt zijn oorsprong in het feit dat eigenaars van motorrijtuigen automatisch een risico nemen wanneer ze een voertuig aan het verkeer laten deelnemen. Dit wordt het ‘Betriebsgefahr' genoemd. Omdat ze vooraf op de hoogte zijn van het gevaar dat ze veroorzaken, moeten ze bij een ongeval daar ook de gevolgen van dragen. Dezelfde redenering wordt bijvoorbeeld ook toegepast voor een eigenaar ten opzichte van zijn huisdier (bv. hond bijt voorbijganger) of voor de eigenaar ten opzichte van zijn woning (bv. de dakpannen vallen pardoes op het hoofd van de buurman).

Is de uitbater van een parkeerterrein aansprakelijk bij diefstal?

Dat is afhankelijk van de concrete factoren. Wanneer het gaat om een parkeerplaats die onbewaakt wordt aangeboden niet. Wanneer de uitbater ook de contractuele afspraak heeft om in te staan voor de beveiliging van de voertuigen, kan dat wel het geval zijn. De uitbater moet wel verzaakt hebben aan zijn inspanningsverplichtingen, bijvoorbeeld door de camerabeelden niet te bekijken, de uitgangen niet af te sluiten et cetera. Het is overigens niet zo dat er bij elke parking met camerabewaking ook sprake is van een bewakingsverplichting. De uitbater heeft per slot van rekening het recht om zijn eigen terreinen te bewaken. Enkel wanneer expliciet aangegeven is dat het om bewaakt parkeren gaat, is de uitbater ook verplicht om de parkeerterreinen te bewaken. Alleen camerabewaking volstaat dan niet.

Kan de gemeente aansprakelijk zijn voor problemen met het parkeerterrein?

Jazeker. Openbare parkeerterreinen vallen onder de verantwoordelijkheid van de wegbeheerder die voor een deugdelijk onderhoud en veilige situaties moet zorgen. Een gemeente kan dan ook aansprakelijk zijn voor gebreken aan de gemeentelijke parkeerterreinen.

Wanneer heb ik recht op een schadevergoeding als ik op een parkeerplaats ben aangereden?

Als een andere bestuurder een fout heeft begaan tijdens het uitvoeren van een bijzonder manoeuvre of wanneer het slachtoffer een voetganger of fietser is of wanneer de andere partij een motorrijtuig is en de aanrijding plaatsvond op een openbare parking. Eigenlijk gelden hier gewoon dezelfde regels als op de openbare weg. Bij een privéparking moet dan weer rekening worden gehouden met de fouten die onderling worden gemaakt en genieten fietsers en voetgangers geen extra bescherming.

Hoe dien ik een schadeclaim in?

Hiervoor moet de tegenpartij aansprakelijk worden gesteld. Dat kan rechtstreeks gebeuren via de WA-verzekeraar. Gebruik hiervoor de voorbeeldbrief op onze website. Uiteraard is het ook mogelijk om dit aan een jurist of advocaat over te laten.